Net als in de VS is in Europa het debat gaande over de vraag of op hydrocultuur geteelde groenten als biologisch kunnen worden geclassificeerd. Dat komt deels door de toeslagen die biologisch gecertificeerde producten opleveren, maar er is meer. Hydrocultuur telen is echt duurzaam, zeggen industriële leveranciers en telers. "Er zijn prachtige duurzame initiatieven, ze zijn gewoon niet biologisch", is het antwoord van de biologische industrie.
Voorbeeld uit de VS.
Eerder deze maand besliste een Amerikaanse rechtbank dat het biologische label van USDA kan worden aangevraagd voor producten die worden geteeld met containers of andere hydrocultuursystemen. In Europa moeten planten nog in de grond worden gekweekt om als biologisch te worden geclassificeerd. In de zomer van 2017 werd besloten en blijft intact in het vorige week gepresenteerde Biologische Actieplan 2021-2027 van de Europese Commissie dat geboren grond een noodzaak blijft voor de biologische industrie.
Toeslagen en duurzaamheid
Ook in Europa is er belangstelling voor het hydroponisch telen van gecertificeerde biologische producten, zeggen leveranciers uit de industrie. Dat komt deels door de toeslagen die biologisch gecertificeerde producten opleveren, maar er is meer. “Met de huidige technieken is het achterhaald om alleen bodemgewassen biologisch te noemen. Europa zou een voorbeeld moeten nemen aan de VS”, zegt Peter van den Dool van substraatleverancier Van der Knaap. Zijn mening wordt breed gedragen, maar biologische telers denken daar anders over. "Er zijn prachtige duurzame initiatieven, ze zijn gewoon niet biologisch", zegt biologische teler Wim van Marrewijk.
“Ik begrijp heel goed waarom de Europese biologische sector anti is. Het is waarschijnlijk deels economisch en deels een principekwestie”, zegt Jelte van Kammen, CEO van de Nederlandse telerscoöperatie Harvest House. “Toch is het jammer dat wij als Europa zo'n enorme, duurzame kans niet grijpen. Zeker als Europa in zijn green deal aangeeft dat het wil opschalen naar biologisch.”
'Helaas is het ons nog niet gelukt om deze teeltwijze apart te positioneren in de Retail Association. De reden is dat de inkoop van de detailhandel zich richt op de p van prijs. Bij Harvest House hebben we retailers herhaaldelijk opgeroepen om de uitdaging met ons aan te gaan. Tot op de dag van vandaag hebben we geen reactie ontvangen. Dus vliegen we het nu naar de VS, waar we het als biologisch verkopen. En we krijgen wel de toeslag die nodig is voor deze teelttechniek. Dit is puur economisch omdat het natuurlijk niet duurzaam is.”
Organisch actieplan
Ook volgens Glastuinbouw Nederland gaat meer aandacht voor biologische teelt voorbij aan het feit dat conventionele, duurzame glastuinbouw minder uitstoot veroorzaakt dan verschillende soorten biologische teelt. Dat meldde de brancheorganisatie naar aanleiding van het Actieplan Biologisch. “Bij biologische teelt is er vaak minder productie per vierkante meter, waardoor er meer teeltoppervlak nodig is om het productieniveau op peil te houden”, legt directeur Ruud Paauwe uit. “Daardoor kan biologische teelt juist leiden tot meer milieu-impact en verlies van natuur en biodiversiteit. Bovendien is het beschikbare teeltareaal wereldwijd niet toereikend om de komende decennia alle monden te voeden. "
Volgens Paauwe streeft Glastuinbouw Nederland naar een duurzame productiemethode, met een lage milieubelasting per geoogst product. “De glastuinbouw heeft de ambitie om in 2030 gezonde groenten, bloemen en planten te telen in een ecosysteem gebaseerd op een waterzuinige, circulaire kas. Dit heeft vrijwel geen residu op het product en emissie van gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten naar het milieu”, aldus Paauwe. “De moderne kassen maken intensieve teeltmethoden mogelijk, met een hoge opbrengst per vierkante meter, gebruik van hightech om de milieubelasting te beperken en het continu ontwikkelen van groene oplossingen.”
Biologische site
Een vaststaand geval dan? Nou nee, niet volgens de biologische glastuinders. “Wat er in de VS gebeurt, is aan de regering daar. De Europese overheid heeft eerder een duidelijke uitspraak gedaan over substraatteelt en biologisch. We pushen echt vanuit de biologische sector om aansluiting te vinden bij de reguliere landbouw”, zegt Michaël Wilde van de biologische brancheorganisatie Bionext.
“De biologische sector is erg enthousiast over de duurzame ontwikkelingen die gaande zijn in de reguliere sector, daar wordt keihard gewerkt om te verduurzamen. Er blijven echter duidelijke verschillen tussen deze meer duurzame reguliere landbouw en de gecertificeerde biologische landbouw, biologisch is echt een systeemlandbouw. Biologische landbouw is verankerd in de bodem. Dat aspect laten we nooit meer los.”
Hij benadrukt het belang van de bodem voor de biodiversiteit. “Biologisch heeft niet alleen op basis van wetgeving een duidelijke verbinding met de bodem. Het speelt ook een essentiële rol in de basisprincipes van zorg, ecologie, gezondheid en eerlijkheid.”
Michael vraagt zich ook af hoe consumenten tegen deze discussie aankijken. “Het is ook belangrijk om je af te vragen hoe de consument hierop staat. Ik denk niet dat consumenten het accepteren om substraatteelt biologisch te noemen."
“Biologisch heet niet voor niets biologisch”
De biologische glastelers van de coöperatie Nautilus Organic laten weten dat biologisch niet voor niets biologisch wordt genoemd. “Het gaat om samenhang, om leven, om goed rentmeesterschap, bodembeheer, sterke planten, biodiversiteit, ingrediënten en gezondheid. 'Biologisch' is een teeltmethode waarbij de plant een symbiotisch systeem vormt in samenwerking met de aarde waaruit de plant wordt gevoed en van nature veerkracht krijgt. Dit hoort bij de uitgangspunten van de biologische teelt en het is ook belangrijk om de consument deze zekerheid te kunnen blijven bieden. En dat blijft gelukkig ook de standaard als de nieuwe EU-regelgeving per 01-01-2022 ingaat.”
Niet vergelijkbaar
Wim van Marrewijk, teeltmanager van Biokwekerij Frank de Koning, reageert: “Biologische groenten en groenten op substraat zijn simpelweg niet te vergelijken. Als je ze in de volle grond laat groeien, krijg je voedzamere producten met meer vitamines. De link tussen voedsel en menselijk welzijn wordt wat ons betreft veel te gemakkelijk terzijde geschoven in deze discussie. Het is aangetoond dat er een duidelijk verband bestaat tussen biologisch geteelde groenten en een gezonde menselijke darmflora. Dat heeft te maken met de levende bodem en de biotoop waarin biologische kasgroenten groeien.”
'Duurzaamheid mag niet leiden tot tunnelvisie'
“Wat zeker is, is dat de duurzame conventionele tuinbouw de afgelopen jaren veel stappen heeft gezet om hun gewassen te verduurzamen en het gebruik van chemicaliën, meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen, substraat enzovoort verder te verminderen. Er zijn ongetwijfeld mooie, duurzame initiatieven en dat is goed nieuws voor het milieu. Ze zijn gewoon niet biologisch.”
“Als biologische kasgroenten in de grond zitten, ontstaat er een bodembiotoop waardoor planten op natuurlijke wijze kunnen eten, meer inhoud kunnen bevatten en zich krachtiger kunnen ontwikkelen. Dit gebeurt in een bodem tot aan het grondwatermilieu en dat is al gauw 500-700 liter grond per plant, terwijl we bij teeltgoten nog spreken over een substraathoeveelheid van zo'n 5-7 liter. Dankzij alle aanwezige schimmels en bacteriën heeft een bodem een zelfcorrigerend vermogen, dat zich door gebrek aan stof en tijd in een teeltgoot nooit kan ontwikkelen en daardoor de weerbaarheid niet kan vergroten.”
Verder is er volgens de biologische telers de vraag: wat is duurzaam? Wim: “Als we kijken naar de directe inbreng van energie per kilogram product, wint substraatteelt misschien wel. Maar alleen de kosten van de aanvoer van grondstoffen, de energiekosten van het winnen en smelten van aluminium gietstukken en de productie van plastic worden bekeken, evenals de milieubelasting. Duurzaamheid mag geen tunnelvisie worden; we moeten naar het hele plaatje kijken. Wat draagt echt bij aan ons welzijn en dat van onze planeet? Nogmaals: er zijn prachtige duurzame initiatieven, alleen niet biologisch.”
Toegevoegde waarde afdwingen
Naar aanleiding van de discussie die online ontstond naar aanleiding van de uitspraak ging het ook om de prijs. De kosten van landteelt en andere teeltvormen die mogelijk biologisch kunnen worden, lopen sterk uiteen.
Als de regels in Europa zouden worden gewijzigd om een aanzienlijke groei van de biologische sector te garanderen, zouden er twijfels zijn over het handhaven van een goede prijs voor biologische producenten en over de vraag of consumenten de vraag zouden volgen.
De sector zelf zou met een duurzaam, biologisch product een hogere prijs moeten afdwingen, vinden sommigen. “Als dit lukt, zal ook bij een toename van het aanbod de 'weerstand' tegen aanvullende biologische certificering van groenten en fruit grotendeels verdwijnen. Maar daar zit soms het probleem, het afdwingen van de meerwaarde/meerprijs.”