De aubergineteelt wordt vaak geassocieerd met zuidelijke landen als Spanje en Italië. Maar ook in Vlaanderen gedijt het fruit in kassen en zit de teelt in de lift.
De familie Heulens in het Antwerpse Vremde was een van de eerste auberginetelers en is nu de grootste van Vlaanderen. “Er is nog een enorm potentieel in België als mensen de groenten leren eten.
Lees meer over:
Aubergines worden vaak in één adem genoemd met courgettes, maar behoren tot een andere familie, de nachtschadefamilie. In tegenstelling tot zijn Amerikaanse neven tomaat, aardappel, paprika en chilipeper liggen de wortels van deze vruchtgroente niet in het Westen maar in het Verre Oosten. De Arabieren brachten de aubergine naar Spanje, van waaruit hij de rest van Europa veroverde.
De populariteit van de mediterrane keuken in onze streken heeft ons kennis laten maken met de aubergine. In Vlaanderen zijn groenten onlosmakelijk verbonden met gerechten als moussaka en melanzane. Tegenwoordig zetten steeds meer vegetariërs 'groentebiefstuk' op het menu als vleesvervanger en wordt de veelzijdigheid van de aubergine steeds meer gewaardeerd.
Hoewel we in tien jaar tijd twee keer zoveel aubergines zijn gaan eten, is de gemiddelde consumptie daarvan slechts zo'n 600 gram per jaar. Zuid-Europeanen eten bijvoorbeeld gemiddeld zes tot tien kilo aubergine per jaar. Niet alleen is de vrucht van de aubergine (in het Engels heeft het aubergine, ed .) nog relatief onbekend, is er ook veel onwetendheid over de teelt ervan. Uit een marktonderzoek van iVOX onder duizend Belgen in 2020 blijkt dat slechts één op de vijf weet dat er ook in ons land aubergines geteeld worden.
Grootste Vlaamse teler opent deuren
Om de bekendheid en populariteit van het fruit te vergroten, besloot de BelOrta-telersfamilie Heulens deze week haar deuren te openen en journalisten uit te nodigen op hun bedrijf, dat met 7.5 hectare de grootste aubergineteler van het land is. Het bedrijf in Vremse, vlakbij Antwerpen, wordt gerund door de broers Jan en Tom en zus Ann. Zij namen het bedrijf over van hun ouders die in de jaren negentig overstapten van het telen van tomaten naar aubergines. Daarmee waren ze een van de eerste telers in ons land.
Door de jaren heen is het aantal auberginetelers sterk gestegen. In 2021 heeft België 23.62 hectare aubergineteelt onder glas. De coöperatieve groente- en fruitveiling BelOrta heeft acht auberginetelers – twee Nederlandse en zes Vlaamse bedrijven – gecontracteerd voor een productie van 12,500 ton aubergines op jaarbasis. Zestig procent van de Belgische productie wordt geëxporteerd, terwijl veertig procent in België blijft.
Tropisch regenwoud
In mei, wanneer de dagen langer worden, is het erg druk op het bedrijf. Veertig medewerkers plukken aubergines in de kas en sorteren en verpakken het fruit met behulp van het geautomatiseerde sorteersysteem dat aan de voorkant van het bedrijf is opgesteld. Hier worden kratten en dozen in de vrachtwagen geladen. De seizoenarbeiders komen van het plaatselijke opvangcentrum, dat op tien minuten fietsen van het bedrijf ligt. “Door corona is het niet makkelijk om mensen uit Oost-Europa te krijgen en met deze medewerkers hebben we al jaren goede ervaring”, zegt Ann Heeulens, die verantwoordelijk is voor de sortering en administratie.
De 40,000 planten op het bedrijf worden half december op substraat opgezet, waarna half februari de eerste oogst plaatsvindt. “De ideale dagtemperatuur is 26 graden, maar in de zomer kan de temperatuur oplopen tot 30 graden en is de luchtvochtigheid zo’n 85 procent. Bezoekers vergelijken onze serre wel eens met een tropisch regenwoud. Nou, aubergines zijn exotisch en houden van een warm, vochtig klimaat”, zegt Jan Heeulens, verantwoordelijk voor het gewasbeheer.
Door te telen in kassen kan de familie tot veel later in het jaar lokale aubergines aanbieden. Eind november worden de laatste vruchten geplukt. “De oogst gebeurt in meerdere plukjes, afhankelijk van de rijpheid en het gewicht, bij voorkeur zo’n 300 gram. In het hoogseizoen verwerkt onze sorteermachine tot 35 ton aubergines per dag”, vervolgt Heulens, die aangeeft dat het bedrijf tijdens piekdagen tot wel drie keer op één dag naar BelOrta rijdt. Daar worden de aubergines gebundeld met die van andere producenten en naar klassenindeling te koop aangeboden.
Veredeling beïnvloedt prijsvorming
Hoewel de telersfamilie vorig jaar aanvankelijk last had van de sluiting van de horeca, kijken ze niet ontevreden terug op het coronajaar. "Ik heb de indruk dat mensen thuis wat meer tijd hebben gehad om te koken en vaker iets met de aubergine hebben gedaan", vertelt Heeulens.
In augustus en september krijgen de telers de beste prijzen. "Dan is er geen concurrentie van Spaanse aubergines en is er alleen Nederlands en Belgisch aanbod." De Spaanse concurrenten groeien in folietunnels waar de exploitatiekosten veel lager zijn. "Aanvankelijk duurde de oogst in Spanje maar tot eind februari, maar door veredeling konden ze dit verlengen tot mei of juni. Dat maakte het er voor ons niet makkelijker op.”
Ook de Belgische fokkerij staat niet stil. Meer dan tien jaar geleden waren de auberginekragen en -bladeren stekelig, waardoor het moeilijk was om te plukken. Bij de nieuwe rassen zijn de stekels door natuurlijke selectie verdwenen. "Momenteel lopen er ook proeven om rassen te ontwikkelen die jaarrond te telen zijn, zodat er meer geproduceerd kan worden", besluit Heeulens.