Thomas Lilja investeerde SEK 7.5 miljoen in nieuwe kasverlichting voor zijn tomatenteelt. Maar recordhoge elektriciteitsprijzen dwingen hem om het af te wijzen. 30 ton tomaten gaat verloren en nu geeft hij de droom op om het hele jaar door te telen. "Dat is de rekening die we moeten betalen voor een langdurig slecht energiebeleid", zegt hij tegen TN.
– De helft van het gewas is nu verdord. De winterteelt is een afgesloten hoofdstuk voor dit bedrijf omdat ik de komende tien jaar geen verbetering zie. Dat is de rekening die we moeten betalen voor een langdurig slecht energiebeleid in Zweden, zegt Thomas Lilja, CEO van Elleholm's tomatenkwekerij in Blekinge.
Afgelopen voorjaar plaatste hij 1,600 speciale lampen in zijn kassen om jaarrond tomaten te kunnen telen. Het idee was om de omzet van het bedrijf te verhogen en tegelijkertijd te voldoen aan het toenemende aantal consumenten dat het hele jaar door Zweeds wil eten.
– Voor ons als glastuinbouwbedrijf is het ook een voordeel om meer mensen jaarrond werk te kunnen bieden. Als we maar 8-10 maanden per jaar banen kunnen bieden, is het soms moeilijk om het personeel terug te krijgen.
“Ik heb 7.5 miljoen geïnvesteerd in deze verlichting, dus het is een grote investering. Maar toen bleek het stront te zijn
Thomas Lilja zag de investering ook als onderdeel van de nieuwe voedselstrategie van Zweden, die tot doel heeft de mate van zelfvoorziening op het gebied van voedsel te vergroten. Meer productie zou meer banen en meer belastinginkomsten opleveren, maar in plaats daarvan gaat het de verkeerde kant op.
– Ik heb 7.5 miljoen geïnvesteerd in deze verlichting, dus het is een grote investering. Maar toen werd het stront. 2021 wordt geen goed jaar – het zal een waardeloos resultaat zijn. Het vierde kwartaal was een ramp. Het is helemaal niet geworden zoals ik me had voorgesteld.
Medewerkers moesten vertrekken
In december lag zijn elektriciteitsprijs rond de twee kronen per kWh, terwijl hij een jaar eerder 35-40 öre was. Hij had in december een elektriciteitsrekening van 100,000 kronen verwacht, maar die kwam uit op een half miljoen kronen.
– Gedurende de 15 jaar dat ik dit bedrijf run, was onze elektriciteitsprijs 35-40 öre per kWh. Toen het meer dan drie kronen bereikte, schakelde ik de helft van de belichte teelt uit, wat ertoe leidde dat de planten een pak slaag kregen en stierven.
“In de 15 jaar dat ik dit bedrijf run, is onze elektriciteitsprijs 35-40 öre per kWh geweest. Toen het meer dan drie kronen bereikte, heb ik de helft van de belichte teelt uitgeschakeld, waardoor de planten een pak slaag kregen en stierven." Dat zegt tomatenteler Thomas Lilja.
Voor de tomatenteelt van Elleholm betekent dit een terugkeer naar de vorige teeltcyclus die begint met planten in januari en eindigt in november, maar het betekent ook dat drie van de zeven medewerkers het bedrijf moesten verlaten.
– Op de korte termijn is dit een flinke klap, maar op de lange termijn stelt het niet veel voor. We kunnen net als voorheen zonder verlichting telen, maar de investering zal een rugzak zijn die we nog lang met ons meedragen. We halen er nooit het volle effect uit en het voelt zuur aan.
Weinig vertrouwen in het energiebeleid
Uit het bedrijvenpanel van Svenskt Näringsliv in januari, waar 1,428 bedrijven op reageerden, blijkt dat het vertrouwen in het energiebeleid de laatste tijd is afgenomen.
Op de vraag hoeveel vertrouwen de ondernemers hebben dat het huidige energiebeleid aan de toekomstige vraag naar elektriciteit kan voldoen, antwoordt 33 procent in november 'helemaal geen vertrouwen'. In januari was dat cijfer gestegen tot 41 procent. In totaal zijn het nu bijna acht op de tien die “tamelijk weinig” of “geen” vertrouwen hebben.
Thomas Lilja is een van de ondernemers met een donkere kijk op de toekomstige elektriciteitsvoorziening in het land. Hij is onder meer kritisch op politici die zeggen dat windenergie het elektriciteitstekort gaat oplossen.
– Een moderne hightech samenleving heeft altijd elektriciteit nodig, niet alleen als het waait. Als we niet genoeg elektriciteit hebben, zullen we meer en meer deel moeten nemen aan gedeeltelijke stroomuitval zoals ze onder meer in Texas en Californië hebben.
"Moet iedereen naar Norrland verhuizen alleen omdat de elektriciteit daar goedkoper is?"
Wat hij graag zou zien, is dat de regering de elektriciteitszones schrapt, de elektriciteitsbelasting op korte termijn herziet en begint met het plannen van voorspelbare elektriciteitsproductie in Zuid-Zweden.
– Op dit moment bouwen we in verschillende concurrentievoorwaarden in het land. Moet iedereen naar Norrland verhuizen alleen omdat de elektriciteit daar goedkoper is? Als ik vandaag een lokale politicus in Zuid-Zweden was, zou ik doodsbang zijn omdat investeringen en vestigingen worden uitgesteld als er geen elektriciteit is.
Een bron: https://www.tn.se